Tot aan 1866 stond er aan de Raadhuisstraat een ‘Schoolhuijs’ inclusief een onderwijzerswoning.
1. In 1938 kwam in de Raadhuisstraat een doorbraak om de Viandenlaan aan te leggen voor het ontsluiten van het Schoolakker. Daarvoor moest de voormalige gemeenteschool worden afgebroken.
De K.B.S. Laurentius Ginneken, vroeger de R.K. Sint-Laurentiusschool genoemd, is na een ‘feestweek’ met vakantie gegaan. In ons omvangrijke archief bevinden zich diverse artikelen over de scholen die gedurende eeuwen in het dorp Ginneken actief waren in het onderrichten van de plaatselijke jeugd. Dat gaat zelfs terug tot in de zestiende eeuw. In dit artikel vertellen we u over de bovenmeesters van toen (nu directeur genoemd) en vullen dat zelf aan met historische feiten uit ons archief.
In volgorde wat de K.B.S. Laurentius Ginneken betreft waren dat vanaf het begin de heren Taks, Schelfhout, Broeren, Bekers, Ros en Fluitman. Toen lang geleden Ginneken een eigen Katholieke jongensschool kreeg, werd die al snel door de inwoners van Ginneken ‘het schooltje van Taks’ genoemd. De K.B.S. Laurentius Ginneken is nu de grootste school van Ginneken.
De school stond precies op de plaats waar nu de Viandenlaan begint…
We hebben bovenmeester Taks natuurlijk zelf niet gesproken, die is al lang overleden. Maar uit die tijd zijn er zoveel historische gegevens voorhanden dat we, ook al is het flink wat jaren geleden, een duidelijk en betrouwbaar beeld kunnen schetsen. In die tijd was de Raadhuisstraat de belangrijkste straat van Ginneken. Voor de wat men de gegoede Ginnekense stand noemde. De burgemeester, officieren van de KMA en doktoren hadden zich hier gevestigd. Maar ook de ‘Ginnekense Gemeentelijke School’ met een naastgelegen onderwijzerswoning stonden aan de Raadhuisstraat. De school stond precies op de plaats waar nu de Viandenlaan begint. Tot vlak voor de annexatie van het Ginneken in 1942 heette de Viandenlaan nog Bernhardlaan. Maar de naam moest van de Duitse bezetter veranderd worden. Van de school is niets meer terug te vinden. Die werd gesloopt om de Viandenlaan aan te leggen voor een verbindingsweg tussen de Raadhuisstraat en Dillenburgstraat.
Maar al veel eerder, al in de 16e eeuw, was er in de kom van het dorp Ginneken al een school aanwezig. Dat was niet meer dan een eenvoudig gebouwtje. In de zomer kwamen er rond de twintig kinderen om les te krijgen. In de winter kon dat oplopen tot honderd kinderen. Dat kwam door de seizoensarbeid, werken op het land waarbij toen ook kinderen werden ingezet. In 1709 werd door de Ginnekense predikant tijdens een vergadering van Schout en Schepenen een beter schoolgebouw geëist, omdat het aantal kinderen dat naar school ging met het jaar toenam. De nieuwe school kwam in de Raadhuisstraat te staan en bood plaats aan 225 leerlingen. De school heeft er tot 1866 gestaan. Omdat hij toen ook te klein was geworden, besloot de gemeente een nieuwe ‘Gemeentelijke Openbare School’ te bouwen, ook nu weer met een directeurswoning er naast.
In de Julianastraat (Dillenburgstraat) kwam een aparte school voor jongens…
Hiervoor werd aan de Schoolstraat (de huidige Dillenburgstraat) een perceel grond van 10 roeden groot gekocht voor ƒ 1000,00. De nieuwe school werd gefinancierd uit de verkoop van de oude school aan de Raadhuisstraat en een lening van ƒ 6000,00. De Ginnekense aannemer J. van der Loo nam de bouw aan voor een bedrag van ƒ 12.355,00. De school bestond uit drie klaslokalen en een onderwijzerswoning. In 1867 werd de school in gebruik genomen. Toen er in 1938 op die plek een doorbraak moest komen voor de Viandenlaan, werd de school afgebroken en iets verder op de hoek Dillenburgstraat/Viandenlaan herbouwd. De ‘Gemeentelijke Openbare School’ was in 1866 de enige onderwijsinstelling in het Ginneken. In 1871 kwam er ook bijzonder onderwijs met een Rooms Katholieke school voor lager onderwijs en een bewaarschool (de latere kleuterschool).
De kleuterschool werd geleid door de Zusters Franciscanessen uit Etten. Door het steeds toenemen van het aantal schoolgaande kinderen had de ‘Ginnekense Gemeentelijke School’ weinig last van het oprichten van een Rooms Katholieke school. In 1903 werd de gemeentelijke school zelfs met één klaslokaal uitgebreid. Dit lokaal werd met een gang, toiletten en bergruimten door aannemer De Swart voor ƒ3162,00 aan de achterzijde van de school bijgebouwd. Ook in 1912 werd de school uitgebreid. Door de spectaculaire toename van het aantal leerlingen rond het jaar 1912 kwam er in de Julianastraat (nu Dillenburgstraat) een aparte school voor jongens. In 1916 werd de Sint-Laurentiusschool in gebruik genomen. Dat kostte toen de ‘Gemeentelijke Openbare School’ wel veel leerlingen. Er waren ook onderwijzers die overstapten naar de Sint-Laurentiusschool.
‘Heel het Ginneken staat in brand, we hebben geen water bij de hand’…
Al snel was de Sint-Laurentiusschool te klein. Er werd extra ruimte gevonden door het huren van de leeggekomen klaslokalen van de ‘Gemeentelijke Openbare School’. Van 1911 tot 1916 was J. Taks hoofd van de ‘Gemeentelijke Openbare School’. Maar in 1916 stapte ook hij over naar de Sint-Laurentiusschool. Vanaf dat moment kreeg de school de bijnaam ‘het schooltje van Taks’. We vertelden u al dat de Gemeenteschool aan de Raadhuisstraat in 1838 werd afgebroken om de achterliggende Schoolakker (nu Schoolakkerplein) te ontsluiten. Dat was nodig omdat de Ginnekense Paardentram een route door het centrum van Ginneken kreeg en er voor de jaarlijkse Ginnekense kermis op het Schoolakkerplein een andere plaats moest worden gezocht. Men werd daarbij geholpen, omdat het pakhuis dat vroeger bij de school hoorde en door Elsevier werd gehuurd, door een uitslaande brand volledig in de as was gelegd.
In het pand lag onder andere een enorme hoeveelheid alcoholische dranken opgeslagen, waardoor het een enorme brand is geworden. Die kon door de Ginnekense brandweer niet worden geblust. De brandweer uit Breda en Princenhage schoten te hulp. De vaten drank in het pand explodeerden een voor een. Vanaf toen werd bij de inwoners van het Ginneken laat op de avond tijdens bruiloften en partijen vaak het lied gezongen: “Heel het Ginneken staat in brand, we hebben geen water, geen water bij de hand”. De doorbraak van de Viandenlaan naar het Schoolakkerplein werd door de brand iets groter dan was gepland.
2. In 1916 kwam er aan de Schoolstraat (Dillenburgstraat) een aparte katholieke school voor jongens. J. Taks werd het eerste hoofd. Vanaf dat moment kreeg de school de bijnaam “het schooltje van Taks”.
3. Een foto uit het jaar 1937 van de vijfde klas. Het kan niet anders dan dat deze kinderen zijn opgegroeid tot brave en geslaagde burgers. Orde en netheid waren toen belangrijke zaken in alle klassen van de school.