Het 125-jarig jubileum van Harmonie Concordia zal net als honderd jaar geleden met allure worden gevierd…



Concordia is met zijn 125 jaar de op een na oudste vereniging, die het Ginneken rijk is. Alleen de handboogschutterij Prins Hendrik is ouder. Om precies te zijn 149 jaar. Dit jaar kan het Ginneken zich dus gaan opmaken voor het 150-jarig jubileum van de Handboogschutterij Prins Hendrik. Voor de geschiedvorsing van Concordia en voor dit artikel is van belang dat in 1936 bij een grote brand het totale archief van de harmonie verloren is gegaan. Wat nu bekend is, is opgediept uit andere archieven en uit de vele krantenartikelen die, direct of indirect, over de Ginnekense harmonie vertellen.

J. Kroes maakte Concordia...

Door het verloren gaan van het archief in 1936 zal de wijze van oprichting van Harmonie Concordia altijd een groot mysterie blijven. Voordat Concordia in 1877 het levenslicht zag, kende Ginneken al een gerenommeerde harmonie, Cecilia genaamd. Opgericht in 1846 legde dit muziekgezelschap in 1877 plotseling het loodje. In hetzelfde jaar ontstond de toen zo geheten 'Muziekvereeniging Concordia'. Wat was er gebeurd in het jaar 1877? Had een grote ruzie Cecilia verscheurd?

Maar er zijn ook andere mogelijkheden. Wellicht hadden de muzikanten uit Ulvenhout en Bavel zich teruggetrokken voor de oprichting van een eigen dorpsharmonie? Hoe dan ook, Harmonie Concordia was opgericht en zou op een muzikale wijze mede de Ginnekense geschiedenis gaan schrijven. Het initiatief tot oprichting van Concordia werd genomen door de heer J.P. Loonen. Hij werd ook de eerste voorzitter. De muziekkenner bij uitstek J. Kroes werd de eerste directeur en zou dat ruim vijftig jaar blijven. Hij componeerde ook het clublied 'Concordia zal blijven'. Dat wordt nog met regelmaat gespeeld, wat in het Ginneken altijd een nostalgische stemming oproept. Het eerste onderkomen van Concordia was het café 'De Gouden Leeuw' aan de Ginnekenweg van de familie Van Alphen. Nu is daar (schuin tegenover de Laurentiuskerk op nummer 324) de kapperszaak Laurenz gevestigd.

Cecilia werd Concordia?

Over café 'De Gouden Leeuw' moeten we het even hebben. De uitbater, Mathijs van Alphen, runde eerst aan de westzijde van de Markt (nu Ginnekenmarkt) een nu niet meer bestaand café, 'Het Roode Hert'. Daar was de voormalige Ginnekense Harmonie Cecilia thuis. In 1846 verhuisde Van Alphen naar 'De Gouden Leeuw' aan de Ginnekenweg en Cecilia verhuisde mee. Om het verhaal kort te houden, toen in 1877 Cecilia ten onder ging en Concordia ontstond, koos ook de laatste 'De Gouden Leeuw' als actieadres. Een extra bewijs dat beide muziekgezelschappen alles met elkaar te maken hadden?

In die jaren was 'De Gouden Leeuw' het kloppend hart van het toenmalige Ginnekense verenigingsleven. Behalve dat Harmonie Concordia er was gevestigd, vond ook de Handboogschutterij Prins Hendrik er onderdak. De uitspanning kende een zaal en een grote tuin, waar beide verenigingen geregeld hun activiteiten hielden. Vooral in de zomertijd waren de concerten en de verschietingen er een veelvuldige en aangename tijdspassering. Over 'De Gouden Leeuw' en de activiteiten van de Handboogschutterij Prins Hendrik kunt u alles lezen in het boek 'De gouden eeuwen van het Ginneken', dat in de serie Ginnekense boeken van Annex-50' is uitgegeven. Het boek over de 125-jarige Harmonie Concordia is daar het tweede deel van. Voor meer inlichtingen over de Ginnekense boeken van Annex-50 klikt u in de rechter kolom op het vakje “De Ginnekense boeken van Annex-50”.

Ginneken was een geliefde toeristenplaats.

Later werd 'De Gouden Leeuw' door de Boerenleenbank gekocht. De bank vestigde zich daar, terwijl de zaal in gebruik kwam bij de Boerenbond. Ook diverse andere verenigingsactiviteiten vonden er plaats, bijvoorbeeld van de Gymnastiekvereniging voor Mannen en Jongens Sint-Christophorus Ginneken. In de volksmond kreeg het pand de naam 'Bondsgebouw'. Ook nu nog weten de oudere Ginnekenaren precies waar je het dan over hebt.

Het Ginneken was in het eind van de 19-de en de eerste helft van 20-ste eeuw een landelijk gekende en geliefde toeristenplaats. Diverse grote uitspanningen boden niet alleen plaats aan deze meestal goed bij kas zittende toeristen, maar deden ook goede zaken met de vele dagjesmensen die op zondag naar het Ginneken kwamen om er zich bijvoorbeeld in het 'Mastbosch' te gaan verpozen. Een gelijknamige uitspanning en Hotel Boschhek bevonden zich in het bos zelf.

Gelegenheden van dezelfde snit en omvang waren indertijd: Hotel Flora (Ginnekenweg, vanuit Breda gezien, vlak voor het Oranjeplein links, waar nu een grote villa is), Hotel Rustoord (hoek Prins Hendrikstraat/Valkeniersplein), Hotel Duivelsbrug, het latere Bad Ginneken, toen tevens een vermaarde kuurinrichting (Duivelsbruglaan, vanaf de Ginnekenmarkt direct over de brug rechts), Hotel Dennenoord (Duivelsbruglaan, direct tegenover de entree van het Mastbos), Hotel Groene Woud (begin Valkenierslaan), Hotel Marktzicht (Ginnekenmarkt) en de uitspanning Amicitia (Ginnekenweg, op dezelfde plaats kwam later het Ginnekens postkantoor). In 1920 ging De Gouden Leeuw met uitbater Van Alphen failliet en verhuisde Concordia naar de uitspanning Amicitia, tot deze in 1936 tot de grond afbrandde. De instrumenten van de harmonie konden uit de vlammen gered worden, maar het verenigingsarchief ging volledig verloren.

Bij alle feestelijke hoogtepunten in Ginneken.

Evenals haar voorganger Cecilia, heeft Concordia haar jubilea in het Ginneken altijd groots en uitbundig gevierd. Dat mag blijken uit het volgende krantenartikel uit 1902 over het 25-jarig jubileum van de harmonie.

… “Tijdens het festival was het groot feest in Ginneken. Verspreid over het dorp stonden niet minder dan acht kiosken opgesteld, waarin zestig muziekgezelschappen en zangverenigingen concerteerden. Het thuislokaal van 't Ginneken's Mannenkoor, Hotel Rustoord (hoek Prins Hendrikstraat/Valkeniersplein - red.) was de zetel van de feestcommissie. ’s Zondagsmiddags was er een grote optocht, waarin niet alleen de muziekgezelschappen meeliepen, maar ook een aantal praalwagens meereed. In de kiosk op de Markt werd daarna tot tweemaal toe de door dirigent J.L. Kroes gecomponeerde feestmars 'Concordia zal leven' uitgevoerd, waarbij in totaal 2500 muzikanten zich lieten horen. De besturen van de verenigingen werden door burgemeester Van der Borch op het raadhuis ontvangen. Daarna werd er op veel plaatsen in het dorp muziek ten gehore gebracht. In de avonduren gaven de harmonie De Vereenigde Vrienden en de zangvereniging Sint-Cecilia uit Teteringen een concert in de tuin van De Gouden Leeuw, terwijl in de Schoolstraat (nu Dillenburgstraat) het muziek- en zanggezelschap De Adelaar uit Weesp concerteerde.' Het feest werd besloten met een groot vuurwerk in de tuin van Hotel Groene Woud aan de Valkenierslaan”…

Door de jaren heen kwamen en gingen bij Concordia de voorzitters, de bestuursleden, de dirigenten en de leden. Jubilea en andere muzikale hoogtepunten regen zich aaneen. Concordia werd een vaste gast tijdens hoogtepunten van andere Ginnekense verenigingen en organisaties. Je kunt geen krantenverslag over hoogtepunten in het Ginneken er op naslaan of je komt de naam van Concordia wel tegen. Bijvoorbeeld bij de eerste rit van de Ginnekense paardentram in 1884 en de jaarlijkse intocht van Sinterklaas. Met de goedheilig man heeft de harmonie al sinds een kleine eeuw zeer goede betrekkingen en ze heeft daarom het recht verkregen om zijn intocht in het Ginneken te organiseren. Dat deed de harmonie tot 2001, waarna zij de organisatie overdroeg aan Stichting Comité Ginneken. Concordia heeft altijd trouwe leden gehad. In de ledenlijsten kom je van vader op zoon lang dezelfde familienamen tegen: Veltman, Hop, Machielsen, Van Loenhout enz. Een lijst met erevoorzitters en ereleden toont het belang van de harmonie voor het Ginneken aan. Namen als: W.H.E. van de Borch, Jhr. Mr. Th.E. Serraris, E. Gommers, Rijpaert en F. Siegmund zijn ook nu nog bekende familienamen.

Lang een “zwervend bestaan”

In de jaren na de brand in Amicitia 'zwierf' Concordia van de ene naar de andere Ginnekense horecagelegenheid, waaronder Hotel Brabant (nu 'Ocle Jean') en De Vrachtwagen (nu 'Boerke Verschuren'). Voor de wekelijkse repetitieavond, traditioneel op donderdag, werd het bij 'Boerke Verschuren' in de achterzaal voor de vijftig spelende leden te klein. De al lang gekoesterde wens van de harmonie om in de Vianden (het vroegere Patronaat) gehuisvest te zijn, ging in 1996 in vervulling. In verband met de verhuizing stak de toenmalige voorzitter Yvo van den Heuvel de loftrompet over de nieuwe huisvesting: 'We hebben er de ruimte en na de repetitie kunnen we gezellig een glas drinken zonder dat we worden gehinderd door luide muziek. Een dergelijk samenzijn versterkt de onderlinge band en roept ideeën op. Dat heeft iedere vereniging nodig.'

Keren we terug naar het Concordia van nu en het 125-jarig jubileum dat dit jaar uitbundig gevierd zal worden. De eerste festiviteit heeft al plaatsgevonden, een concert in de kerk op de Ginnekenmarkt, gevolgd door een receptie en een fototentoonstelling. Kent iedere vereniging die lang bestaat haar ups en downs, Concordia heeft de laatste jaren zeker niet te klagen. Zo’n 55 leden bezoeken meestal trouw de oefenavonden op donderdagavond in het ouwe Patronaat (Vianden) en geregeld vinden er optredens plaats. Trok men vroeger met slaande trom bij iedere gelegenheid door het Ginneken, bij trouwerijen, jubilea enz., dat is tegenwoordig amper meer het geval. Van “dorpsharmonie” heeft Concordia zich de laatste decennia ontwikkeld tot een muziekgezelschap met een zekere standing. Instrumenten als een pauk en een drumstel neem je niet zomaar mee op straat. Verspreid over het jaar geeft Concordia nu geregeld openluchtconcerten. Gezeten op stoelen wordt er dan op een uitgezochte rustige plek in het Ginneken ernstig gemusiceerd.

Ook nu weer een groot feestelijk jubileumprogramma.

Een van de hoogtepunten van het 125-jarig jubileum van Harmonie Concordia in 2002 wordt, net als in 1902, een grote historische optocht. Hiervoor is een samenwerkingsverband ontstaan tussen de Ginnekense harmonie en de organisatie van “750 jaar Breda”. Het ligt in de bedoeling dat dit evenement op 2 juni 2002 aanstaande plaatsvindt. De stoet trekt vanuit hartje Breda naar de Ginnekenmarkt, waar voor het “Ginnekens deel” van het traject de organisatie door Harmonie Concordia zal worden verzorgd. Secretaris Toon van Miert van Concordia heeft daaraan een groot deel van het jaar zijn handen meer dan vol. Maar er zullen ongetwijfeld nog meer feestelijke hoogtepunten plaatsvinden in het jubileumjaar. Daarover zullen wij u ongetwijfeld berichten op onze website.